Codependent relatie: als alles in het teken van de ander staat

19 september 2021

Wanneer we ons in een relatie bevinden, streven we ernaar om naast gelukkig zijn mét onze partners, ook nog onszelf te kunnen blijven. Toch lijkt het vaak voor te komen dat mensen zichzelf verliezen in een relatie en zich snel aanpassen aan de wensen en verlangens van hun partner, bijvoorbeeld om die partner tevreden, gelukkig of bij hen te houden. Wanneer je zodanig je eigen behoeften en gevoelens aan de kant schuift voor je partner, kan dat een teken zijn dat je een codependent relatie hebt. Wat dat precies inhoudt, vertel ik je in dit blog.

Wat is een codependent relatie?

Oorspronkelijk werd de term gebruikt voor relaties tussen alcoholisten en hun partners, maar codependentie kan ook voorkomen bij disfunctionele ouder-kind relaties en liefdesrelaties. Codepedent betekent ‘mede-afhankelijk’ en duidt erop dat je de neiging hebt jezelf weg te cijferen ten behoeve van de gevoelens en behoeften van jouw partner of jullie relatie. Je bent bijvoorbeeld veel energie kwijt om te voldoen aan jouw partner of om hem of haar tevreden of bij je te houden. Op deze manier maak je jezelf dus eigenlijk afhankelijk van je partner of van de relatie.

“De partner van de codependent kan evengoed verslaafd raken aan het gevoel nodig te zijn.”

Niet alleen de afhankelijke partner verkeert zich in een disfunctionele positie. De partner draagt net zo goed bij aan een mede-afhankelijke relatie. Hij of zij voelt zich aangetrokken tot het afhankelijke gedrag van de partner en kan haast verslaafd raken aan het gevoel nodig te zijn. Er ontstaat een vicieuze cirkel waarbij jullie – de codependent en de liefdesverslaafde – beiden afhankelijk van elkaar worden en jullie het disfunctionele patroon dus in stand houden.

Hoe ga je om met verlatingsangst binnen je relatie?

Kenmerken van een codependent relatie

• De codependent heeft doorgaans een negatief zelfbeeld of lage zelfwaardering;
• Codependenten hebben moeite met ‘nee’ zeggen en cijferen zichzelf vaak weg ten behoeve van anderen. Ook vinden ze het lastig kritiek te uiten of hun scherpe mening te geven;
• Vervaging van de grenzen, waarbij je de neiging hebt je eigen identiteit binnen je relatie te verliezen;
• Codependenten hebben de neiging tot overmatig geven, helpen en adviseren. Zodanig dat ze erin kunnen opgaan en hun energie erin kwijt raken;
• Angst om verlaten of afgewezen te worden of alleen te zijn. Tevens is het moeilijk om uit de relatie te stappen, zelfs als deze toxisch of disfunctioneel is. Dit kan een gevoel van ‘gevangen in de relatie’ veroorzaken.

“Codependents hebben moeite met het geven van hun eigen mening, nee zeggen en hebben doorgaans een lage zelfwaardering. Ze geloven dat ze anderen nodig hebben.”

Waar komt codependentie vandaan?

Mede-afhankelijkheid kan gezien worden als een manier van (over)leven. Het hebben van een fundamenteel laag zelfbeeld en het idee iemand anders nodig te hebben vindt waarschijnlijk zijn oorsprong in de kindertijd. De manier van hechting die we als kind hebben aangeleerd – mede door het gedrag van onze ouders – kan ervoor hebben gezorgd een angstige houding aan te nemen als het gaat om relaties aangaan met anderen. Een angstig gehecht iemand vertrouwt te weinig op zijn eigen kunnen en denkt anderen nodig te hebben om te kunnen overleven. Binnen een liefdesrelatie kan zo’n iemand er vervolgens alles aan doen om ervoor te zorgen dat de partner hem of haar niet verlaat.

Wat jouw hechtingsstijl zegt over liefde en relaties

Als codependent het patroon doorbreken

Het beëindigen van een codependent relatie kan erg lastig zijn. In de eerste plaats omdat er voor jou als codependent redenen geweest zijn om je afhankelijk op te stellen binnen de relatie. Een negatieve zelfwaardering en de angst om verlaten of alleen te zijn, kunnen jou koste wat kost binnen de relatie houden. Wanneer je de kracht vindt om hier uit te willen stappen, zal je bewust moeten worden van een aantal dingen:

• Je bent niet verantwoordelijk voor de gevoelens en het gedrag van anderen. Je hebt enkel invloed op die van jezelf;
• Ontdek wie je bent en wat jouw wensen en grenzen zijn. Binnen een functionele relatie zal er wederzijds respect zijn voor jullie behoeften, meningen, gedragingen, perfecties én imperfecties;
• Bewaak je grenzen en blijf bij jezelf indien iemand over jouw grenzen gaat;
• Je kunt niemand anders helen of veranderen, enkel jezelf;
• Als jouw partner je slecht behandelt, is dat vaak een reflectie van zijn of haar eigen onzekerheden, eigenwaarde of kwetsbaarheid. Probeer dit dan los van jou te zien en laat het je niet ondermijnen;

Je kan pas echt bevrijd zijn van een codependent relatie wanneer je de energie die je in je partner en je relatie steekt, in jezelf gaat steken. Ontdek je grenzen, geef voldoende aan jezelf en breng tijd met jezelf door. Zelfliefde en zelfwaardering zijn key om te voelen dat ook jij niet per se iemand nodig hebt om ‘heel’ te zijn.

Een negatief zelfbeeld en de impact ervan op jouw seksleven

Heb jij je wel eens afhankelijk gevoeld binnen een relatie? Hoe heb je dit ervaren? Laat een reactie achter in de comments hieronder.